Der Europäische Gerichtshof hat entschieden, dass Auskunfteien wie die Schufa künftig offenlegen müssen, wie sie Bonitätsbewertungen berechnen. Verbraucherinnen und Verbraucher haben ein Recht darauf zu erfahren, welche persönlichen Daten verwendet werden und in welcher Weise diese in automatisierte Entscheidungsprozesse einfließen. Die bloße Angabe eines Algorithmus reicht nicht aus. Zudem dürfen Vertragsabschlüsse – etwa für Kredite oder Handyverträge – nicht allein auf einem Score-Wert basieren. Das Urteil stärkt den Datenschutz und die Verbraucherrechte im digitalen Zeitalter. Besonders betroffen ist die Schufa, die bereits Änderungen für mehr Transparenz angekündigt hat. Az. C-203/22 und Az. C-634/21
Avrupa Adalet Divanı’ndan Kredi Notu Şeffaflığına Dair Önemli Karar
Kredi notu kuruluşları, değerlendirme sistemlerini açıkça ortaya koymak zorunda – Karar sadece Schufa’yı değil tüm sektörü kapsıyor
Almanya’da milyonlarca tüketicinin kredi değerlendirmelerinde kullanılan Schufa gibi puanlama sistemleri artık daha şeffaf olmak zorunda. Avrupa Adalet Divanı (EuGH), 2024 yılı Nisan ayında verdiği kararla, kredi notu sağlayıcılarının değerlendirme yöntemlerini ayrıntılı olarak açıklamak zorunda olduğunu hükme bağladı.
Tüketicinin Bilgi Hakkı Güvence Altında
Karara göre tüketiciler, kredi notlarının nasıl oluşturulduğunu, hangi kişisel verilerin kullanıldığını ve algoritmaların nasıl çalıştığını öğrenme hakkına sahip. Schufa gibi kuruluşlar yalnızca „bir algoritma kullanıldığını“ söyleyerek yükümlülüklerini yerine getirmiş sayılmayacak. Bunun yerine, örneğin farklı verilerin farklı bir sonuca neden olabileceği gibi anlamlı bilgilerle açıklama yapılması gerekiyor.
Karar Schufa İçin de Geçerli
Almanya’nın en büyük kredi derecelendirme kuruluşu olan Schufa, karar sonrası yaptığı açıklamada, halihazırda kullanıcılarına bu bilgileri sunduğunu belirtti. Ancak Schufa, ayrıca 2025 yılı sonundan itibaren yeni ve daha şeffaf bir puanlama sistemi devreye sokacağını da duyurdu.
Otomatik Kararlar Tek Başına Geçerli Sayılamaz
EuGH ayrıca Schufa’ya ilişkin önceki bir kararında (Aralık 2023), yalnızca Schufa puanı temel alınarak yapılan sözleşme reddi kararlarının veri koruma yasalarına aykırı olduğunu belirtmişti. Yani bir banka ya da telekom şirketi, yalnızca Schufa notu yüzünden kredi ya da hat açmama kararı veremez. Bu, yasaklı bir otomatik bireysel karar olarak kabul ediliyor.
Somut Örnek: Avusturya’da Reddedilen Sözleşme
Kararın dayandığı olayda, bir Avusturyalı mobil operatör, bir kadının kredi notunun düşük olduğunu öne sürerek sözleşme yapmayı reddetti. Not, Dun & Bradstreet Austria isimli başka bir puanlama şirketinden alınmıştı. Avusturya’daki mahkeme, şirketin kadına yeterli bilgi vermediğine ve bu nedenle Avrupa Genel Veri Koruma Tüzüğü’ne (GDPR) aykırı hareket ettiğine karar verdi.
Kredi Notu Tek Başına Belirleyici Olamaz
EuGH’nin değerlendirmesine göre, Schufa gibi bir kuruluşun sunduğu puan yalnızca yardımcı bir kriter olabilir; kararın tek başına bu puana dayanması hukuka aykırıdır. Örneğin bir banka, müşteri hakkında daha fazla bilgiye (gelir durumu, istihdam şekli, mal varlığı vs.) sahipse, kararı yalnızca puana dayandıramaz.
Puanlar Kullanılabilir, Ama Sınırlı
Kredi notları tamamen yasaklanmış değil. Ancak sözleşmenin reddedilmesinde tek gerekçe olamazlar. EuGH, 2023’teki kararında, Scoring sistemlerinin otomatik karar sayıldığını, ama kararın yalnızca bu puana dayanmadığı sürece yasal kabul edilebileceğini belirtti. Aksi takdirde, sözleşme ortaklarının (örneğin bankalar, enerji şirketleri) sistemlerini yasal normlara uygun hale getirmeleri gerekecek.
Kaynak: Avrupa Adalet Divanı – C-203/22 & C-634/21 Kararları
#EuGH #Schufa #Bonität #Verbraucherschutz #Transparenz #Kreditwürdigkeit #Datenschutz #Skoring #AlmanyaHukuku #TüketiciHakları #AvrupaAdaletDivanı #SchufaKararı #KrediSkoru #VeriKoruma #Haklarımız