Gegen KI-Entscheidungen kannst du dich wehren/ Yapay zekâ kararlarına karşı haklarını koruyabilirsin

Immer häufiger treffen Algorithmen und Künstliche Intelligenz (KI) weitreichende Entscheidungen – etwa bei Krediten, Versicherungen, Bewerbungen oder sogar im Gesundheitswesen. Das Problem: Die Gründe bleiben oft intransparent, Verbraucher wissen nicht, warum sie abgelehnt oder schlechter eingestuft werden. Zudem besteht das Risiko von Diskriminierung, da KI-Systeme Vorurteile aus den Trainingsdaten übernehmen können. Doch Verbraucher sind nicht machtlos: Laut Datenschutz-Grundverordnung (DSGVO) haben sie das Recht auf eine Erklärung, können eine menschliche Überprüfung verlangen, Widerspruch einlegen und sich an die Datenschutzbehörde wenden. Hinweise auf KI-Einsatz sind oft schnelle Entscheidungen oder Begriffe wie „Scoring“, „automatisierte Verarbeitung“ und „Profilbildung“. Stiftung Warentest erklärt in ihrer September-Ausgabe und online unter www.test.de/ki-rechte, wie Betroffene ihre Rechte einfordern können und stellt dafür einen Musterbrief zur Verfügung.

Şeffaf Olmayan Yapay Zekâ Kararları: Tüketiciler Nasıl Haklarını Koruyabilir?

BERLİN – Kredi başvurusu reddedildi, sigorta beklenenden pahalı çıktı, ev ya da iş görüşmesi daveti gelmedi… Bu tür kararları çoğu zaman artık insanlar değil, yapay zekâ (YZ) sistemleri veriyor. Stiftung Warentest, tüketicilerin yapay zekâ kullanımını nasıl anlayabileceklerini ve haklarını nasıl arayabileceklerini açıkladı.

Yapay zekâ; kredi değerlendirmesi, sigorta poliçeleri, iş başvuruları ve hatta sağlık teşhislerinde yaygın şekilde kullanılıyor. Ancak bu süreçlerdeki en büyük sorun şeffaflık eksikliği. Tüketiciler, neden düşük kredi notu aldıklarını ya da neden daha yüksek fiyatla karşılaştıklarını çoğu zaman öğrenemiyor. Ayrıca, yapay zekânın eğitiminde kullanılan verilerdeki önyargılar ayrımcılık riskini de artırabiliyor.

Tüketicilerin Hakları

Stiftung Warentest’e göre tüketiciler bu süreçlerde çaresiz değil. Avrupa Birliği’nin Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) uyarınca vatandaşların, tamamen otomatik ve sonuçları ciddi olan kararlar için açıklama talep etme hakkı bulunuyor.

• Örneğin bir banka krediyi reddederse, tüketici gerekçelerini öğrenme ve insan tarafından yeniden değerlendirme talebinde bulunabilir.
• Ayrıca karara itiraz etme ve veri koruma kurumuna şikâyette bulunma hakkı da mevcut.

Yapay Zekâ Kullanımı Nasıl Anlaşılır?

Tüketiciler kararların YZ tarafından verildiğini şu işaretlerden anlayabilir:

• Çok hızlı sonuçlar (örneğin saniyeler içinde kredi kararı),
• Belgelerde geçen “scoring”, “otomatik işleme” veya “profil oluşturma” gibi terimler,
• Veri koruma beyanları ve kullanım şartlarında yer alan ipuçları.

Destek ve Kaynaklar

Stiftung Warentest, Eylül sayısında ve www.test.de/ki-rechte adresinde tüketicilere ayrıntılı bilgiler sunuyor. Ayrıca, şirketlere karşı hak talebinde kullanılabilecek örnek bir dilekçe de paylaşıyor.

#KI #YapayZekâ #KIEntscheidungen #YapayZekâKararları #KIRisiken #YapayZekâRiskleri #KIundRechte #HaklarınıKoru